آزمایش قند خون
اگر شما هم علائمی از قبیل عطش شدید، تکرر ادرار، کاهش وزن غیر قابل توجیه، افزایش گرسنگی، سوزن سوزن شدن دست یا پاها را تجربه کرده اید، ممکن است پزشک شما آزمایش دیابت را برایتان تجویز کند. اما قبل از این آزمایش رعایت چه نکاتی ضروری است؟ شرایط آزمایش قند خون چیست؟ در این نوشته سعی داریم در مورد انواع آزمایشات قند خون و شرایط آمادگی در این تست ها را برای شما توضیح دهیم. با ما همراه بشید؛
آزمایش قند خون چیست؟
آزمایش قند خون روشی است که میزان قند یا گلوکز خون را اندازه گیری می کند. پزشک ممکن است این آزمایش را برای کمک به تشخیص دیابت تجویز کند. افراد مبتلا به دیابت نیز از این آزمایش برای کنترل وضعیت خود استفاده می کنند.
گلوکز، نوعی قند ساده می باشد که منبع اصلی انرژی بدن است. بدن شما کربوهیدرات ها را نیز به گلوکز تبدیل می کند.
آزمایش قند خون در درجه ی اول برای مبتلایان به دیابت نوع 1، دیابت نوع 2 و دیابت بارداری انجام می شود.
مقدار قند موجود در خون شما معمولاً توسط هورمونی به نام انسولین کنترل می شود. اما اگر به دیابت مبتلا هستید، بدن شما به اندازه ی کافی انسولین تولید نمی کند یا انسولین تولید شده به درستی عمل نخواهد کرد. این امر باعث افزایش سطح قند در خون شده و در نتیجه در صورت عدم درمان می تواند منجر به صدمات شدید اعضای بدن شود.
در برخی موارد، آزمایش قند خون نیز ممکن است برای تست هیپوگلیسمی استفاده شود. این حالت زمانی اتفاق می افتد که سطح گلوکز خون شما خیلی کم باشد.
دیابت و آزمایش قند خون
دیابت نوع 1
شرایطی است که در آن غده پانكراس توانايي توليد انسولين را ندارد و توليد انسولين بسيار كم يا متوقف مي شود. این دیابت معمولاً در دوران كودكي يا نوجواني آغاز مي شود، اما ممكن است در هر سني شروع شود. متخصصان، اين نوع ديابت را يک بيماري خود ايمني دانسته و معتقدند که عامل وراثت و عوامل محيطي به درجات نامعلوم در ايجاد آن موثر هستند.
دیابت نوع 2
معمولاً در بزرگسالان دارای اضافه وزن و چاقی تشخیص داده می شود، اما در افراد جوان تر نیز امکان ابتلا وجود خواهد داشت. در این نوع از دیابت، غده لوزالمعده انسولين توليد مي كند اما مقدار آن ناكافي است و يا بدن نسبت به آن مقاوم می باشد و توانايي استفاده از آن را ندارد. تأثیر دیابت نوع 2 با کاهش وزن و تغذیه سالم کاهش می یابد.
دیابت بارداری
افزایش سطح قند خون در زنان باردار می باشد که معمولاً در هفته بیست و چهارم یا بیست و هشتم بارداری اتفاق میافتد و در بیشتر موارد بعد از زایمان از بین می رود.
پس از تشخیص دیابت، ممکن است مجبور شوید آزمایش قند خون را انجام دهید تا مشخص شود وضعیت شما به خوبی اداره می شود یا خیر. سطح بالای گلوکز در فرد مبتلا به دیابت ممکن است بدان معنا باشد که دیابت شما به درستی کنترل نمی شود.
سایر علل احتمالی سطح قند خون بالا شامل موارد زیر است:
• پرکاری تیروئید یا تیروئید بیش فعال
• پانکراس یا التهاب لوزالمعده
• سرطان پانکراس
• داشتن استرس ناشی از بیماری، تروما یا عمل جراحی
• تأثیر داروهایی مانند استروئیدها
• در موارد نادر، سطح بالای گلوکز خون می تواند نشانه ای از اختلال هورمونی به نام آکرومگالی یا سندرم کوشینگ (Cushing’s syndrome) باشد، زمانی که بدن شما کورتیزول زیادی تولید می کند.
پایین بودن سطح قند خون
شرایطی که در آن مقادیر گلوکز خون نیز بسیار پایین باشد نیز عادی نیست. سطح قند خون پایین یا هیپوگلیسمی ممکن است ناشی از:
• استفاده بیش از حد انسولین
• گرسنگی
• hypopituitarism یا غده هیپوفیز کم تحرک
• کم کاری تیروئید یا تیروئید کم تحرک
• بیماری آدیسون (وقتی که غده فوق کلیه به اندازه کافی هورمون تولید نکند)
• سوء مصرف الکل
• بیماری های مربوط به کبد
• انسولینوما (شایع ترین تومور اندوکرین پانکراس می باشد)
• بیماری کلیوی
نحوه آماده سازی برای آزمایش قند خون
آزمایش قند خون به صورت ناشتا، 2 ساعت بعد از صبحانه و یا تست تصادفی انجام می شود.
تست قند خون ناشتا
برای آزمایش قند خون ناشتا، شما نمی توانید هشت ساعت قبل از آزمایش خود چیزی بخورید یا بنوشید. توصیه می شود این آزمایش اول صبح انجام شود تا لازم نباشد کل روز را گرسنه بمانید. آزمایش قند خون ناشتا متداول تر می باشند، زیرا نتایج دقیق تری ارائه می دهند و تفسیر آن ها راحت تر است.
تست قند خون ۲ ساعت بعد از صبحانه
این تست قند خون، دقیقا ۲ ساعت بعد از شروع صبحانه انجام می شود. این نوع آزمایش برای تشخیص دیابت استفاده نمی شود.
تست قند خون تصادفی
این تست قند خون را بدون در نظر گرفتن اینکه شما چه موقعی غذا خورده اید، اندازه گیری می کند و بدین صورت است که چندین بررسی تصادفی در طول روز انجام می شود.
اندازه گیری تصادفی قند مفید است، زیرا میزان قند خون در افراد سالم در طول روز تغییر زیادی نخواهد کرد، به همین دلیل اگر قند خون در طول روز تغییر زیادی داشته باشد، نشانه ای از یک اختلال در بدن خواهد بود.
قبل از آزمایش در مورد داروهایی که مصرف می کنید، از جمله داروهای با نسخه و بدون نسخه و مکمل های گیاهی، با پزشک خود صحبت کنید. برخی از داروهای خاص می توانند بر میزان قند خون تأثیر بگذارند. پزشک ممکن است از شما بخواهد که مصرف یک داروی خاص را متوقف کنید یا دوزهای قبل از آزمایش را به طور موقت تغییر دهید.
داروهایی که می توانند بر میزان قند خون شما تأثیر بگذارند عبارتند از:
• کورتیکواستروئیدها
• دیورتیک ها
• قرص های ضد بارداری
• داروهای هورمونی
• آسپرین
• داروهای روانپزشکی
• لیتیوم
• اپی نفرین
• داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای
• مهار کننده های مونوآمین اکسیداز (MAOIs)
• فنی توئین
• داروهای سولفونیل اوره
استرس شدید همچنین می تواند باعث افزایش موقت قند خون شما شود و معمولاً به دلیل یک یا چند مورد از این عوامل است:
• عمل جراحی
• تروما
• سکته مغزی
• حمله قلبی
اگر اخیراً هرکدام از این موارد را داشته اید با پزشک خود در میان بگذارید.
خلاصه
قند خون یک معیار اساسی برای سلامتی شماست. اگر نتایج گلوکز شما طبیعی نباشد، لزوماً به معنای این نیست که شما دچار بیماری شده اید که به درمان نیاز دارد. استرس بالا و داروهای خاص می توانند بر میزان گلوکز خون تأثیر بگذارند.
رعایت نکات فوق و تجهیزات پیشرفته می تواند نتیجه ی آزمایش را قابل اعتماد نماید، از این رو آزمایشگاه تشخیص پزشکی دتر مهدوی با داشتن تجهیزات به روز آماده خدمت رسانی به شما عزیزان خواهد بود.